Losgezongen

Tijdens het laatste duurzaamheidscafé was Willem Koning één van de gasten. Niet te verwarren met onze koning Willem, die opkomt als je Willem Koning bij Google intoetst. En ondanks zijn oer Hollandse naam is de Willem – niet de koning dus – verbonden met het Surinaamse regenwoud. Hij is er opgegroeid in een kleine leefgemeenschap die nog verbonden was met het omringende woud en showde dit door een aantal rituelen te laten zien uit zijn gemeenschap.

Het deed me denken aan die keer dat ik als gast uit een milieuorganisatie was uitgenodigd voor een filmgesprek over de traditionele orkajacht op de Far Oer eilanden. Als er orka’s gespot waren werd zo snel mogelijk het eiland gewaarschuwd, zoda iedereen die het kon kwan helpen. Vroeger was dat nodig om voldoende mensen op de been te krijgen en weer een vooraad vis aan te leggen. Met de auto’s en infrastructuur van tegenwoordig gaat dat uiteraard een stuk effectiever.

In die film was er sprake van mythische wezens die, met de opkomst van het elektrische licht, dreigden te verdwijnen. Ook deze wezens, waarvan ik de naam helaas ben vergeten, stonden symbool voor de verbinding met de natuur. Ik vond het een mooie symboliek, die de zaal niet helemaal leek te pakken. Wezens die de verbinding met de natuur uitdrukken en die verdwijnen als de moderne technologie in de vorm van elektrisch verschijnt. Met de nadruk op schijnt.

Hetzelfde zag ik terug bij Willem Koning. Niet die van Amalia dus, maar die uit het Surinaamse regenwoud. Voor ons is een boom een houten geval met bladeren eraan. In zijn cultuur is een boom een levend wezen waarbij alle organismen die in, op en om die boom leven inbegrepen zijn. En het maakt uit of je een boom ziet als een stuk hout dat je ter beschikking staat om te verbranden of om iets mee te bouwen. Òf je ziet in dat je als je die boom wegneemt je ingrijpt in de natuur. Iets dat consequenties heeft voor hen èn voor ons.

In die zin zijn wij losgezongen van de natuur. Wij denken te vaak dat we de natuur kunnen gebruiken, er straffeloos in kunnen ingrijpen. Zonder te willen stellen dat wij als het ware terug moeten naar een simpeler leefgemeenschap, leren deze gemeenschappen ons wel dat ook wij één zijn met de natuur. De natuur vernietigen is ook een beetje onszelf vernietigen.